TEKNİK PARA: ELLIOTT ANALİZİ

Elliott Dalga Prensipleri adını Ralph Nelson Elliott'dan almıştır. Dow teorisinden ve doğadaki hareketlerin incelenmesinden ilham alan Elliot, stock market hareketlerinin, tekrar eden dalga formasyonları incelenerek, önceden bilineceğini söyler. Aslında Elliott, sadece stock marketlerin değil, insanların faaliyetlerinin, bu dalga teorisine uygun geliştiğine inanır.

C.J.Collins'in de yardımları ile, Elliott'un fikirleri, 1939 yılında Financial World dergisinde yayınlandıktan sonra, Wall Street'in dikkatini çekmiştir. 1950'li ve 1960'lı yıllarda ( Elliott'dan sonra) onun çalışmaları Hamilton Bolton tarafından geliştirilmiştir. 1960 yılında, Bolton " Elliott Wave Principle- A Critical Appraisal" kitabını yazdı. Bu Elliott'dan sonra konuyla ilgili yapılan ilk kaydadeğer çalışmaydı. 1978 'de Robert Prechter ve A.J.Frost " Elliott Wave Principle" kitabını birlikte yazdılar.

Yorumlanması :

Elliott Dalga Prensipleri'nin temelinde toparlanma/umut ve umutsuzluk psikolojisi yatar. Elliott Dalga Prensiplerinin temel düşünce yapısı aşağıdaki gibidir.

Her hareketi (action) bir karşı hareket (reaction) takip eder.
Ana trend yönündeki beş dalgalık hareketi, üç dalgalık bir düzeltme takip eder. ( 5-3 hareketi )
Bir 5-3 hareketi, bir formasyondur. Bu 5-3 lük formasyon, daha büyük bir üst formasyonun iki alt formasyonunu oluşturur.
5-3 formasyonu oluşma süresi değişken olsa da, her zaman geçerli bir temel formasyondur.

Bir formasyon 8 dalgalık bir yapıdır ( 5 yukarı,3 aşağı ) ve aşağıdaki şekilde görüldüğü gibi, 1,2,3,4,5,a,b,c, olarak adlandırılır.

1 , 3 ve 5 nolu dalgalar çıkış dalgaları, 2 ve 4 nolu dalgalar, bunların düzeltmeleridir. a , b ve c dalgaları ise, bu 1- 5 dalgasından oluşan ana hareketin düzeltmesidir.

Ana trend 1'den 5'e kadar olan dalgalardan oluşur ve yönü aşağı ya da yukarı olabilir. a , b ve c dalgaları ise, bu 5 dalgalık ana trendin aksi yönünde oluşur.

Elliott Dalga Prensipleri, her dalgayı 5-3 lük bir alt dalga yapısında ele alır. En büyük dalga " Grand Supercycle" dır. Bu "Supercycle" alt dalga yapısından, Supercycle ise, "Cycle" alt dalga yapısından oluşur. Bu alt dalga ayrımını, Primary, Intermediate, Minute, Minuette, ve Sub Minute alt yapılarına kadar indirgemek mümkündür. Bir başka ifade ile, Ana dalga (Grand Supercycle), bir asır süresindeki bir hareket olarak ele alınırken, en küçük alt dalga saniyelik verilerle oluşan mikro dalgalar olabilir. Her dalga yapısı, kendi içinde alt dalgalara ayrılarak analiz edilebilir.

Aşağıdaki şekilde bir 5-3 lük dalganın, alt dalgalarına nasıl ayrıldığı gösterilmektedir.

Bu grafikte, ana dalga kesik çizgilerle gösterilirken, alt dalgalar detaylı gösterilmiştir. Mesela, "1" no'lu dalgayı, 5 küçük alt dalga olarak görebiliriz.

Fibonacci sayıları : Elliott Dalga Prensiplerinin matematiksel temelidir. Özetle; Fibonacci sayı serisi, 1 ile başlayan ve her sayıya bir önceki sayının eklenmesi ile oluşan bir sayı serisidir ( 0+1=1, 1+1=2, 2+1=3, 3+2=5, 5+3=8, 8+5=13.... gibi) Elliott'un her bir formasyon bütünü, Fibonacci Sayı Serisine uygun dalga sayılarından oluşur. Mesela; iki dalgalık bir ana dalga ( bir çıkış [1], bir düzeltme dalgası [2] ) 8 alt dalgadan meydana gelir. ( Yukarıdaki şekillerde görülen 5-3'lük ana dalga yapısı.) ve 34 dalgadan oluşan en küçük dalga sayımı. 2, 8 ve 34 sayıları Fibonacci Sayı Serisi'nin elemanlarıdır.

Elliott Wave Analistleri, piyasanın gelecekteki yönünü tahmin etmek için, dakikalık, saatlik, yıllık ve hatta yüzyıllık zaman aralıklarında oluşan formasyonların dalga sayımını yapabilmek için, Fibonacci sayılarını kullanırlar.

Elliot Analistlerinin çoğunluğu, Dow Jones endeksinde, en son "Grand Supercycle" ın, 1932 de başladığı ve 1982 yılından itibaren 5. çıkış dalgasında olduğu konusunda hemfikirdiler. Fakat 1987 yılı Ekim ayındaki düşüş bu dalganın erken sona erdiği şeklinde değerlendirilmiş, ve dalga sayımında bir hata olduğu, yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini göstermiştir. Bu Elliott Dalga Prensiplerinin zayıf yönüdür. Bir dalganın nerede bitip, diğer dalganın nerede başladığı net değildir ve yoruma göre değişir.

Elliott Osilatörü

Elliot Dalgalarını ayırd edebilmek için, dalgaların birbirine göre fiyat değişim hızını ölçen bir indikatöre ihtiyacımız var. Standard indikatörler bu karşılaştırmayı yapmakta yetersiz kalıyor. Bilinen indikatörler genellikle fiat-fiyat karşılaştırması yapıyor ve fiyat değişim hızı karşılaştırması yapamıyor. Bu nedenle, yıllar süren araştırmalardan sonra Elliott Osilatörü bulundu. Bu osilatörün ana fikri aşağıdaki şekilde anlatılmaktadır.

Elliott Osilatörü hareketli ortalamaların farkları bulunarak hesaplanır. Eğer, kısa vadeli hareketli ortalamadan, daha uzun vadeli bir hareketli ortalamayı çıkartırsak, bu vadelerdeki fiyat değişim hızını bulabiliriz.

Kısa vadeli hareketli ortalama mevcut fiyatı, daha uzun vadeli olan ise genel fiyat hareketini temsil eder.

3. Dalgadaki boşluk esnasında fırlayan fiyatlar, kısa ve uzun vadeli hareketli ortalama farkının artmasına yani indikatör değerinin yükselmesine sebep olur.

Buna karşılık, 5.Dalgada fiyat artış hızı yavaşlar ve kısa ve daha uzun vadeli hareketli ortalamalar birbirine yaklaşır, fark azalır. Bu da daha küçük bir osilatör değeri oluşturur.

Dalga sayımı yapılırken, Elliott Osilatörünün tepe noktaları karşılaştırılarak, 3. veya 5. dalgalar içinde olunduğu anlaşılabilir.

Elliott Osilatörü hesaplanmasında, kısa ve daha uzun vadeli fiyat ortalaması periyodları için, 5 ve 35 günlük ortalamaların kullanılması tavsiye edilmektedir. Elliott Osilatörünün formülü aşağıda verilmiştir:

Elliott Osilatörü : Mov(CLOSE,5,E)-Mov(CLOSE,35,E)

ANA DALGALAR

Ana formasyon beş dalgadan oluşur. Bu beş dalganın yönü aşağı veya yukarı olabilir. Solda ve alttaki şekillerde bunların örneklerini görebilirsiniz.

İlk dalga genellikle zayıf bir rallidir ve çok az yatırımcının katılımı ile oluşur.

1. dalga bittiği zaman, 2. dalga satışları gelir. 2. dalga satışları kararsızdır. 2. dalga yeni bir dip yapmadan, yani 1. dalganın başladığı fiyatın altına inmeden biter ve yeni bir yukarı hareket (ralli) başlar.

3. dalganın başlarında zayıf bir çıkış vardır ve fiyatlar bir önceki (1.dalgadaki) tepe noktasına ulaşır.

1. dalganın tepe noktasına gelindiği zaman pek çok satış emri gelir.

Yatırımcılar yukarı çıkıştan emin değildir ve bu çıkışı zararlarını kapatmak için kullanmak isterler, bu fiyatlardan satış yaparlar. Onların beklentilerine ve analizlerine göre bir önceki tepe fiyatları geçilemeyecektir.

Bu nedenle, 1. dalganın tepe seviyesinde pozisyon kapatma amaçlı yoğun satışlar gelir.

3. dalga rallisi 1. dalganın tepe noktasındaki direnci kırar. Bu direnç kırılıp, 1. dalganın tepe fiyatları aşıldığında, satış düşünenler vazgeçerler. Bu seviyenin geçilemeyeceği inancı ile daha önce satanlar da alıma geçerler. Bunların miktarına bağlı olarak, fiyatlarda boşluk oluşur. "Boşluklar" 3. dalga içinde olunduğunun en önemli belirtisidir. Ve 3. dalga rallisi daha çok alıcının dikkatini çekmeye başlar.

Olaylar bundan sonra şöyle gelişir:

Rallinin başında pozisyon alan oyuncuların artık keyfi yerindedir. Hatta yeni pozisyon da açabilirler. Başlangıçta satış yapanlar ise (kısa bir kararsızlıktan sonra) artık yönün yukarı olduğuna emin olurlar ve alım zamanı olduğuna karar verirler. Bu aniden artan ilgi, 3. dalga rallisini ateşler.

Artık yatırımcıların çoğunluğu trend yönünün yukarı olduğunda hem fikirdir.

Ancak sonunda alım çılgınlığı azalır ve 3. dalganın sonuna gelinir.

Kar realizasyonu başlar. Diplerden alış yapan oyuncular artık, karlarını ceplerine koyma zamanının geldiğini düşünürler. İyi kazanmışlardır ve bu kazançlarını korumaları gereklidir. Bu, fiyatların düşmeye başlamasına sebep olur ve bu yeni dalganın adı 4. dalgadır.

2. dalga bir pozisyon kapatma ve satış dalgası idi, 4. dalga ise, bir kar realizasyonudur.

Kar realizasyonu devam ederken, piyasadakilerin büyük bir kısmı hala trendin yukarı olduğuna inanmaktadır. Bir kısım alıcılar ya ralli esnasında pozisyon almakta geç kalmıştır ya da beklemededir.

Bunlar, kar realizasyonunu alım için mükemmel bir fırsat olarak değerlendirmektedirler.

4. dalganın sonunda, yeni alımlar gelir ve çıkış rallisi yeniden başlar.

5. dalga rallisinde, 3.dalgadaki o büyük heves ve güç yoktur. 5. dalga küçük bir oyuncu grubu tarafından başlatılmıştır

Fiyatlar 3. dalganın zirvesini aşarak, yeni bir tepe oluştururken, çıkışın gücü veya ivmesi 3. dalga ile karşılaştırıldığında çok daha zayıftır. ( Bakınız Elliot Dalga Prensipleri - Elliott Osilatör )

Sonuçta, alım hevesi yok olur, fiyatlar yeni bir zirve yapar ve dönüş yani yeni bir formasyon başlar. Bu yeni formasyonlar "Düzeltme Formasyonları" ( Corrective Patterns ) olarak adlandırılır.

DÜZELTME FORMASYONLARI

Düzeltme formasyonları anlaşılması çok daha zor olan formasyonlardır ve bu nedenle Elliott dalgalarını analiz ederek işlem yapanların çoğu, ana formasyonlarda kazandıklarını, düzeltme evresinde geri verirler.

Ana formasyonlar 5 dalgadan oluşuyordu. Düzeltme formasyonu ise, üçgen yapılar hariç, 3 dalgadan oluşur ve ana formasyonları mutlaka bir düzeltme formasyonu izler. Düzeltme formasyonları iki kategoride incelenebilir:

Basit Düzeltmeler (Simple Corrections)

Sadece bir çeşit basit düzeltme formasyonu vardır. Bu formasyona Zig-Zag Düzeltme formasyonu adı verilir. Bir Zig-Zag düzeltme formasyonunda üç dalga vardır, A, B ve C dalgaları.

Kural olarak, B dalgası, A dalgasının % 75'inden fazlasını geri almaz. C dalgası ise, A dalgasının daha alt seviyelerinde yeni bir dip oluşturur. Ayrıca, Zig-Zag tipi düzeltme formasyonunun A dalgası, daima 5 dalgalık bir formasyondur. Diğer iki düzeltme formasyonunda ise (Düz-Flat ve Düzensiz-Irregular), A dalgası üç dalgalık bir formasyondur. Bundan dolayı, eğer bir düzeltme formasyonunda ilk düzeltme dalgası olan A dalgası, 5 dalgalık yapıda ise, bu düzeltmenin bir Zig- Zag formasyonuna döneceği öngörülmelidir.

Zig-Zag Düzeltme Formasyonundaki Fibonacci oranları :
B Dalgası =

genellikle A Dalgasının %50'si.
hiç bir zaman A Dalgasının % 75'ini geçmez.

C Dalgası =

ya 1 x A Dalgası
veya 1.62 x A Dalgası
veya 2.62 x A Dalgası

Örnek:

Karmaşık Düzeltmeler - Düz, Düzensiz, Üçgen (Flat, Irregular, Triangle)

Karmaşık düzeltme formasyonları üç çeşittir.

Düz Düzeltmeler (Flat Corrections )

Düz yapıdaki düzeltme formasyonunda, her dalganın uzunluğu aynıdır. 5 dalgalık ana formasyondan sonra fiyatlar A dalgası esnasında düşer. B dalgası ile yeniden yükselir ve bir önceki tepe seviyesine ulaşır. Son olarak, C dalgası ile A dalgası dip seviyesine kadar son düşüş yaşanır

Düzensiz Düzeltmeler (Irregular Corrections)

Bu düzeltme yapısında, B dalgası yeni bir tepe oluşturur. Son dalga olan C dalgası ise, A dalgasının dip seviyelerine veya daha aşağılara kadar devam eder.

Düzensiz Dalgada Fibonacci Oranları:
B Dalgası =

ya 1.15 x A Dalgası
veya 1.25 x A Dalgası

C Dalgası =

ya 1.62 x A Dalgası
veya 2.62 x A Dalgası

Üçgen Düzeltmeler (Triangle Corrections)

Üç dalga yapılı düzeltme formasyonlarına ilave olarak bir başka formasyon vardır ki, tekralayan bir yapıdadır. Bu formasyon, Üçgen Düzeltme Formasyonu olarak adlandırılır. Elliott Dalga Üçgen Formasyonu, diğer üçgen formasyonlarından biraz farklıdır. A,B,C,D ve E olarak sıralanan, 5 dalgadan oluşur.

Üçgenler daha çok dördüncü dalgada oluşurlar. Bazen üç dalgalık düzeltme formasyonlarının B dalgası ile karıştırılırlar. Anlaşılması zordur ve şaşırtıcıdır. Pozisyon almadan önce, formasyonun çok dikkatli incelenmesi gerekir, çünkü fiyatlar üçgen formasyonu bittiği anda çok hızlı olarak kopar ve düşüş kaçamayacak kadar hızlıdır.

Üçgen formasyonu dördüncü ana dalgada oluştuğu zaman, fiyatlar üçgenden 3. dalga yönünde kopar. Üçgen formasyonu B düzeltme dalgasında oluştuğu zaman ise, fiyatlar A dalgasıyla aynı yönde kopar.

Düzeltme Formasyonlarının Kuralları

Eğer 2.Dalga bir Basit Düzeltme ise, 4.Dalganın bir Karmaşık Düzeltme olmasını bekle
Eğer 2.Dalga bir Karmaşık Düzeltme ise 4. Dalganın bir Basit Düzeltme olmasını bekle.