İNDİKATÖRLER

AROON 

Aroon İndikatörü Tushar Chande tarafından geliştirilmiştir. Aroon, Sanskritçede, "erken şafak ışığı" anlamındadır ve Aroon indikatörü fiyatların trend modundan, sıkışma moduna geçtiğini gösterir. Daha fazla bilgi için Tushar Chande tarafından Eylül 1995 yazılan " Technical Analysis of Stocks and Commodities" makalesine bakılabilir.

Aroon İndikatörü hesaplanırken, en yüksek fiyatların periyodları ile en düşük fiyatların periyodları karşılaştırılır ve iki göstergeden oluşur; biri en yüksek x-periyodlarının sayısını ( Aroon up ), diğeri en düşük x periyodlarının sayısını ( Aroon Down) gösterir. Çizilen gösterge 0-100 arasında bir "Stochastic" tir. (Bakınız Stochastic Oscillator ) Mesela, 14 günlük bir zaman periyodunda, eğer hisse senedi 14 gün boyunca yeni bir en yüksek fiyattan kapanmışsa, Aroon Up'ın değeri 100'dür; veya 14 günlük periyod boyunca hisse senedi yeni bir en düşük fiyattan kapanmışsa, Aroon Down'ın değeri 100'dür. Eğer, fiyatlar 14 gün boyunca hiç yeni bir tepe oluşturmamışsa, Aroon Up= 0 olur, 14 gün boyunca, fiyatlar hiç yeni bir dip oluşturmamışsa Aroon Down = 0 olur.

Pek çok alım satım tekniğinin, eskiden beri bilinen eksikliği, piyasanın trend mi yoksa sıkışma içinde mi olduğunu ayırdedememesidir. Trend izleme göstergeleri, mesela MACD ve Hareketli Ortalamalar piyasa trend modundan çıkıp, sıkışma moduna girdiğinde yatay bir görünüm alır ve fikir vermezler. Öte yandan, aşırı alım/ aşırı satım göstergeleri de (ki bunlar sıkışma periyodlarında iyi çalışır) trend dönemlerinde, çok hızlı olarak sinyal üretir ve pozisyonların çok erken kapatılmasına sebep olurlar. Aroon İndikatörü, trend izleme ve aşırı alım / aşırı satım indikatörlerinin bu tip yanlış ve yetersiz sinyallerinin ilacıdır.
Aroon Indikatörü, Metastock 6.0 ve üst versiyonlarında bulunan bir standard indikatördür. Aşağıda yazıldığı gibi, Aroon İndikatörünün formülü, pek çok değişik ve karmaşık formüllerden oluşur.
Aroon Down:
100* (14 - (( If(Ref(L,-1) = LLV( L ,14 ) ,1 , If( Ref(L ,-2 ) = LLV( L,14 ) ,2 , If( Ref(L ,- 3 ) = LLV( L,14 ) ,3 ,If( Ref(L ,-4 ) = LLV( L ,14 ) ,4 ,If(Ref( L ,-5 ) = LLV( L ,14 ) ,5 ,If(Ref(L ,-6 ) = LLV( L,14 ) ,6 ,If( Ref(L ,-7 ) = LLV( L,14 ) ,7 ,If(Ref( L ,-8 ) = LLV( L ,14 ) ,8 ,If(Ref( L ,-9 ) = LLV( L,14 ) ,9 ,If( Ref(L,-10) = LLV(L,14 ) ,10 ,If(Ref(L ,-11) = LLV( L,14 ) ,11 ,If(Ref(L,-12) = LLV(L ,14) ,12,If( Ref(L,-13) = LLV(L ,14 ) ,13 ,If( Ref( L,-14) = LLV( L,14 ) ,14 ,0) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) / 14
Aroon Up:
100 * ( 14 - ( ( If(Ref(H ,-1) = HHV(H ,14 ) ,1 ,If(Ref(H ,-2 ) = HHV(H ,14 ) ,2 ,If(Ref(H ,- 3 ) = HHV(H ,14 ) ,3, If(Ref(H ,-4 ) = HHV(H ,14 ) ,4 ,If(Ref(H ,-5 ) = HHV(H ,14 ) ,5 ,If(Ref(H ,-6 ) = HHV(H ,14 ) ,6 ,If(Ref(H,-7 ) = HHV(H ,14 ) ,7 ,If(Ref(H ,-8 ) = HHV(H ,14) ,8 , If(Ref(H ,-9 ) = HHV(H ,14) ,9 ,If(Ref(H ,-10 ) = HHV(H ,14 ) ,10 ,If(Ref(H ,-11 ) = HHV(H ,14) ,11 ,If(Ref(H ,-12 ) = HHV(H ,14) ,12 ,If(Ref(H ,-13) = HHV(H ,14 ) ,13 ,If(Ref(H ,-14 ) = HHV(H ,14 ) ,14 ,0 ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) / 14
Aroon Osilatörü = Aroon up - Aroon down.
** Aroon Up ve Aroon Down indikatörleri aynı pencerede çizilir.
** Yukarıdaki formül 14 günlük ortalamalar baz alınarak yazılmıştır. İstenirse bu ortalama periyod farklı alınarak da, formül değiştirilip kullanılabilir. Bunun için, formüldeki bütün "14" sayıları, istenen yeni sayı ile değiştirilmelidir.
Yorumlanması:
Aroon indikatörünün üç temel yorumu vardır: 0 ve 100'de sabit hareket, Aroon Up ve Aroon Down'un paralel hareketi, ve Aroon Up ve Aroon Down'un birbirini kestiği durumlardaki yorumlama.
0 ve 100'de Sabit Hareket: Aroon Up çizgisi 100 değerine ulaştığı zaman çıkış güçlü demektir. Eğer Aroon Up 70 ile 100 arasında ısrarla kalıyorsa, bu yeni bir çıkış trendi içinde olunduğunun göstergesidir. Aynı şekilde, çıkış trendi esnasında Aroon Down 0'a ulaşır ve 0-30 arasında ısrarla kalır. Bu da yine güçlü bir yukarı trend içinde olunduğunu destekleyen bir görünümdür.
Tersi durumda, yani, Aroon Down 100 değerine ulaşmışsa, bu da potansiyel bir zayıflık işaretidir. Aroon Down ısrarla 70-100 arasında kalıyorsa, bu yeni bir aşağı trendin habercisidir. Aroon Up da 0'a ulaşır ve 0-30 değerleri arasında kalırsa, artık hisse senedi güçlü bir aşağı trend içinde demektir.
Paralel Hareket: Eğer Aroon Up ve Aroon Down birbirlerine paralel hareket ediyorlarsa, bu bir sıkışma periyoduna işaret eder. Bu durumda , iki indikatör birbirlerini kesinceye veya 0 / 100 değerlerine ulaşıncaya kadar, sıkışık piyasanın devam edeceği beklenmelidir.
Kesişme: Eğer Aroon Down çizgisi, Aroon Up'ı yukarı kestiyse, bu bir zayıflık işaretidir ve fiyatlarda bir düşüş olacağı beklenmelidir. Eğer Aroon Up çizgisi Aroon Down'ı yukarı doğru kestiyse, bu da bir güçlenme belirtisidir ve fiyatların yükseliş trendine gireceği beklenmelidir.








MACD

MACD, 12 günlük hareketli ortalamadan, 26 günlük hareketli ortalamanın çıkartılmasıyla hesaplanır. Çıkan sonuç, sıfırın altında ve üstünde hareket eden bir indikatördür.

MACD sıfırın üzerinde olduğu zaman, 12 günlük hareketli ortalama değeri 26 günlük hareketli ortalama değerinden daha yüksek demektir. Bu da bir boğa piyasası anlamına gelir ki, mevcut beklentilerin ( 12 günlük ortalamalar ) daha önceki beklentilerden ( 26 günlük hareketli ortalama ) daha fazla güçlü olduğunu gösterir. Bu, arz talep dengesinde bir boğa piyasası, yukarı trend yönünde bir değişim olduğunun belirtisidir.

MACD sıfırın altında ise, 12 günlük ortalama beklentilerin, 26 günlük ortalama beklentilerden daha az olduğunun, yani ayı piyasasının güçlendiğini, arz talep dengesinde ayı piyasasına bir kayış olduğunu gösterir.

MACD trigger ( tetik ) çizgisi ( MACD'ın 9 günlük üssel hareketli ortalaması ) şu şekilde hesaplanır :
mov( macd(), 9, E)

Aşağıdaki grafikte, "AL" okları MACD'ın trigger çizgisini yukarı doğru kestiği noktaları, "SAT" okları ise, MACD'ın trigger çizgisini aşağı doğru kestiği noktaları gösteriyor.

Bu tekniğin ardındaki mantığa bakacak olursak; MACD iki farklı hareketli ortalamanın farkıdır. Daha kısa vadeli olan hareketli ortalama, daha uzun vadeli olan hareketli ortalamanın üzerine çıktığı zaman, ( MACD'ın sıfırın üzerine çıktığı durumlar gibi) yatırımcıların beklentileri piyasanın daha fazla boğa olacağı yönündedir ( arz talep dengesinde bir yukarı trend değişimi vardır). MACD'ın 9 günlük ortalamasını yani trigger'ini çizerek, beklentilerde oluşan bu değişimi görebiliriz (arz talep dengesindeki değişimi).

Hareketli ortalama 

Hareketli ortalama, hisse senedi fiyatlarının belirli bir zaman dilimindeki ortalamalarını gösteren bir indikatördür. Bir hareketli ortalama hesabı yapıldığı zaman, hisse senedinin verilen zaman dilimindeki ortalama değerinin matematiksel analizi yapılmış olur. Hisse fiyatları değiştikçe, ortalama fiyatlar da aşağı veya yukarı doğru hareket eder.

Hareketli ortalamaların en çok bilinen beş çeşidi vardır : basit (simple)( aritmetik olarak da bilinir), Üssel (exponential), üçgensel (triangular), değişken( variable) ve ağırlıklı ( weighted). Hareketli ortalamalar hisse senedi açılış, en yüksek, en düşük, kapanış, işlem hacmi veya başka bir değer alınarak hesaplanabilir. Bir hareketli ortalamanın hareketli ortalamasını almak da kullanılan bir yöntemdir.

Hareketli ortalamalar benzer yöntemlerle hesaplanırlar. Yukarıda adı verilen hareketli ortalama çeşitlerinin birbirinden farkı, belirli günlere farklı ağırlık verilerek hesaplanmalarıdır.

Basit Hareketli Ortalama : BHO = Kapanış Fiyatı / n

n = ortalamanın hesaplandığı gün sayısı

Üssel Hareketli Ortalama : Üssel hareketli ortalamanın hesaplanması çok daha karmaşıktır. Farzedelim ki belirli bir dönem için düne kadar olan Üssel Hareketli Ortalama bulunmuş olsun. Bugünkü oluşan fiyatın belirlenen bir yüzdesi eğer dünkü Üssel Hareketli Ortalamaya eklenirse bugünkü Üssel Hareketli Ortalama bulunmuş olur. Formülü ise aşağıdaki şekildedir.

Üssel Hareketli Ortalama = Bugünkü kapanış * 0.09 + Dünkü Üssel Hareketli Ortalama * Yüzde oranı.

Formüldeki yüzde oranı, hareketli ortalamanın hesaplanması için seçilen zaman dilimine göre değişir.

Formülü: Yuzde oran = 2 / (Gün sayısı+1)

Mesela, eğer 21 günlük üssel hareketli ortalama hesaplanacaksa: 2 / ( 21 +1 ) = 0,09

Eğer 35 günlük hareketli ortalama hesaplanacaksa: 2 / ( 35 + 1 ) = 0,055

Üssel Hareketli Ortalama hesaplanırken, verilerin ilk başladığı günden itibaren hesaplama yapılacağı için, eğer 21 günlük üssel ortalamayı bulmak istiyorsak önce 21 günlük Basit Hareketli Ortalama hesaplanır. Daha sonra da yukarıdaki formül uygulanır

Örnek:

Diyelim ki; ilk 21 gün için Basit Hareketli Ortalama 1450 TL bulundu. 22'nci gün kapanıs fiyatı 1500 TL oldu. Bunun Üssel Hareketli Ortalaması şöyle hesaplanır:

Üssel Hareketli Ortalama = ( 0.09 * 1500)+( 0.91 * 1450 ) = 1454.5 TL

Teknik analiz programlarının çoğunda, üssel hareketli ortalama hazır indikatörler arasındadır. Metastock bunlardandır.

Üçgensel hareketli ortalama: Belirlenen gün sayısının orta kısmına düşen günlere daha fazla ağırlık vererek hesaplanan bir hareketli ortalamadır. Örneğin 12 günlük üçgen hareketli ortalama hesaplanacaksa, ortaya düşen 4,5,6 ve 7'nci günlere daha fazla ağırlık verilir. Burada son gunlere fazla ağırlık verilmesi sözkonusudur

Ağırlıklı Hareketli Ortalama: Belirlenen dönem içinde son günlere daha fazla ağırlık verilerek hesaplanır.

Değişken Hareketli Ortalama: Yine üssel bir hareketli ortalamadır. Yukaruda anlatılan Üssel Hareketli Ortalamadan tek farkı özellikle fiyatların belli bir yerde sıkışmaları durumunda, diğer hareketli ortalamaların vereceği yanlış sinyalleri dikkate alarak daha hassas bir sonuç vermesidir. Bu tür hareketli ortalama, trend yönünün değişeceği sinyalini, diğer hareketli ortalamalara göre daha erken verir. Hesaplanması ise asağıdaki şekildedir.

Değişken Hareketli Ortalama (DHO) = ( YO * DO * Kapanış ) + ( 1 - YO * Dünkü DHO )
YO: Yüzde Oranı ( Üssel Hareketli Ortamalar hesabındaki ile aynı )
DO: Dalgalanma Oranı ( Fiyatların dalgalanma Oranı)

Yorumlaması

Hareketli ortalama yorumlamasının en bilineni, hisse senedinin kapanış fiyatları ile hesaplanan hareketli ortalamasını, hissenin kapanış fiyatı ile karşılaştırmaktır. Hisse kapanış fiyatı ortalamanın altına düştüğünde SAT, üstüne çıktığında AL sinyali olarak düşünmektir. Bu analiz yöntemi ile, en dip fiyatlarda alım, en yüksek fiyatlarda satım yapamazsınız ancak belirli bir trend süresince, en dip seviyeden başlayarak en tepe noktaya kadar, kısa vadeli al sat ile hissede sürekli işlem yapabilirsiniz.

Hareketli ortalamanın hesaplanmasında baz alıncak periyod en önemli konudur. Bir hisse senedini belirli bir süre izleyerek, daima kazandıran bir hareketli ortalama periyodu bulabilirsiniz. En çok kullanılan hareketli ortalama, 39 haftalık ( yani 200 günlük) olandır. Bu ortalama size uzun vadede, ana piyasa hareketleri için çok iyi fikir verir. Aşağıdaki tabloda, referans olarak kullanabileceğiniz zaman aralıkları listelenmiştir.

	Vade Hareketli Ortalama Zamanı Çok kısa vade 5-13 gün Kısa vade 14-25 gün Orta vade 26-49 gün Orta-uzun vade 50-100 gün Uzun vade 100-200 gün

Örnek: ( Kısa vade ve Uzun vade)

Bu grafikteki 21 günlük ortalama, yatırımcıların 21 günlük beklentilerini temsil ediyor. Eğer hisse fiyatı bu ortalamanın üzerindeyse, bugünkü yatırımcı beklentileri 21 günlük ortalama beklentilerden daha fazla ve kağıt üzerindeki boğa piyasası eğilimi gittikçe artıyor demektir. Tersi durumda ise, bugünün fiyatları ortalamanın altında olduğundan, mevcut beklentilerin 21 günlük ortalama beklentilerin altına düştüğü anlamı çıkar.

Hareketli ortalamaların klasik yorumu fiyat değişikliklerini izlemek indikatörü olarak kullanılmasıdır. Çünkü, yatırımcılar tipik hareketi, hisse fiyatları hareketli ortalamanın üzerine çıktığı zaman almak, altına düştüğü zaman satmak yönündedir.

Aşağıdaki Ereğli Demir Çelik grafiğinde, 200 günlük üssel hareketli ortalama baz alınarak, fiyatın ortalamayı yukarı doğru kestiği yerlere "AL" okları ve fiyat ortalamanın altına düştüğü zaman "SAT" okları konulmuştur.

Orta ve uzun vadede, hareketli ortalamaları kullanmanın bir başka pratik yöntemi de, haftalık grafikte, 21 haftalık hareketli ortalamaya göre pozisyon almaktır. Aşağıda incelenen Milliyet Gazatecilik'in grafiğinde görüleceği gibi, eğer son üç yıldır, sadece haftalık grafikte 21 haftalık hareketli ortalamaya göre işlem yapılmış olsaydı, Milliyet çok iyi kazandıran bir kağıt olabilirdi. Grafik üzerinde verilen fiyatlar, sinyalden sonraki en yüksek alış, en düşük satış fiyatlarıdır. Yani en kötü olasılıkta bile, en az bu alış-satış fiyatları uygulanabilirdi.

MOMENTUM

Momentum, belirlenmiş olan bir süre içinde fiyatların % kaç değiştiğini gösteren bir göstergedir. Bir başka deyişle, ilgili senedin belirlenmiş bir süre içinde ne kadar kazandırdığını veya kaybettirdiğini endeks olarak belirten bir göstergedir. Price ROC ( yüzde değişme göstergesi ) aynı şeyi gösterir. Aralarındaki fark, momentumun referans çizgisi 100 iken ROC göstergesinin referans çizgisi 0'dır ve dikey eksende fiyattaki yüzde değişimi gösterilir. Son günkü kapanışa ait momentum göstergesi aşağıda verilen formülle hesaplanmaktadır;

Momentum = Son Günkü Kapanış / x Gün Önceki Kapanış * 100

(close / ref(close, -12 )) * 100

Bu gösterge x gün öncesine göre senedin getirisinin ne olduğunu verir.

Yorumlanması:

Momentum indikatörünün yorumlanması Price ROC göstergesinin yorumlanmasına çok benzer. Her iki gösterge de, hisse senedi fiyatının değişim hızını ( rate-of-change/ ROC ) gösterir. Bununla birlikte, ROC indikatörü fiyat değişim hızını yüzde olarak alırken, Momentum bu değişimi oran olarak gösterir.

Temel olarak, Momentum İndikatörü, iki türlü yorumlanır:

Momentum İndikatörünü, tıpkı MACD da olduğu gibi bir trend izleme göstergesi olarak kullanmak mümkündür. İndikatör dip yapıp, yukarı döndüğü zaman AL, indikatör zirve yapıp, aşağı döndüğü zaman SAT kararı verilmelidir. Momentum İndikatörü yeni bir zirve veya dip yaptığı zaman ( geçmişteki zirve ve diplerle karşılaştırıldığında ), mevcut trendin devam edeceğini , ancak fiyatlardaki artış hızının yavaşladığını ve senedi yükselten faktörlerin etkilerinin artık zayıfladığını ve bir süre sonra fiyatların düşmeye baslayabileceğini göz önünde bulundurmalısınız. Yine de indikatörün ürettiği sinyalin, fiyat hareketi ile de onaylanmasını bekleyerek pozisyon değiştirmelisiniz. Örneğin, indikatör zirve yaptı ve döndü, satış için fiyatların da düşme belirtisi göstermesini beklemelisiniz.

Yukarıdaki yorumdan farklı olarak momentumun çok önemli bir fonksiyonu daha vardır. Momentum geleceği haber veren bir gösterge olarak da çalışır: Uyumsuzluklar. Fiyatlar yükselirken ve yeni zirveler yaparken, göstergenin yeni zirve yapamaması veya fiyatlar yeni dip yaparken, göstergenin yeni dip yapmaması. Bu durumu trend değişikliğinin erken sinyali olarak değerlendirmek gerekir.

Örnek:

Delta Airlines'ın 12 günlük Momentum İndikatörü.

A" ve "B" noktalarındaki uyumsuzluklar, trend dönüşünün erken uyarılarıdır.

ULTIMATE ASILATÖRÜ

Bilinen osilatörler genellikle hisse senedinin fiyatını, daha önceki (mesela x periyod önceki) fiyatları ile karşılaştırırlar. Larry Willams bu tip osilatörlerin alınan zamana göre çok değişkenlik gösterebileceğini söyledi ve bundan dolayı da, değişik zaman periyodlarındaki üç değişik osilatörün ağırlıklı toplamını kullanarak Ultimate Osilatörü geliştirdi.

Ultimate Osilatörünün parametreleri aşağıda gösterilmiştir. Bu parametreler indikatörün çizildiği zaman periyodunu belirtir.

Birinci Periyod: Kısa vade zaman periyodu sayısı

İkinci Periyod: Orta vade zaman periyodu sayısı

Üçüncü Periyod: Uzun vade zaman periyodu sayısı

Yorumlanması

Williams, Ultimate osilatörün uyumsuzluklarına ve Osilatör trendinin kırıldığı noktalara göre işlem yapmayı önerir.

Bir boğa piyasasında hisse senedi fiyatları yeni tepeler yaparken, bu durum osilatör tarafından daha yüksek tepeler oluşması yoluyla teyid edilmez. Bir ayı piyasasında ise, hisse senedi yeni dipler yaparken, osilatör bu durumu yeni dipler yaparak teyid etmez. Her iki durumda da, mevcut trendin değişebileceği düşünülmelidir.

STOKASTİK OSİLATÖRÜ

Stochastic osilatörü bir senedin kapanış fiyatını verilen bir periyod içinde seyrettiği fiyat aralığı ile karşılaştıran bir göstergedir. Bu göstergeyi ortaya atanlar kağıdın son zamanlarda taradığı fiyat seviyelerine yakın kapanacağını söylemektedirler. Yani eğer fiyatlar yükseliyorsa kağıdın kapanış fiyatı seçilen periyod içindeki en yüksek fiyata doğru gitme eğiliminde olacak, eğer fiyatlar düşüyorsa seçilen periyod içindeki en düşük fiyata gitme eğiliminde olacaktır.

Stochastic Osilatörü iki ayrı eğri ile gösterilir ve yorumlama bu eğrilerin karşılaştırılması ile yapılır.

Ana eğri yavaşlatılmış %K eğrisi olarak adlandırılır ve aynı grafik üzerine %D olarak adlandırılan ikinci bir eğri daha vardır. Yavaşlatılmış %K çizgisi genellikle kesiksiz devam eden bir çizgi iken %D çizgisi kesik çizgi olarak gösterilir.

Yavaşlatılmış %K çizgisi hesaplanmadan önce %K'nın hesaplanması gerekir. %K eğrisinin hesaplanışı aşağıdaki formül yardımıyla yapılır.

%K= 100 * (SGKF - ED) / (EY-ED)

Burada eğer son 5 günlük süreyi period olarak almışsak,
SGKF : Son günkü kapanış fiyatı
ED : Senedin son 5 gün içindeki en düşük değeri
EY : Senedin son 5 gün içindeki en yüksek değeri

Burada eğer son günkü kapanış fiyatı son 5 gün içindeki en yüksek değere daha yakınsa fiyatların yükseleceğine, aksi halde fiyatların düşeceği kabul edilir.

Yavaşlatılmış %K eğrisi ise %K eğrisinin belli bir periyod için hesaplanan hareketli ortalaması, %D eğrisi ise yavaşlatılmış %K eğrisinin belli bir periyod için hareketli ortalamasıdır. Yani;

%D = HO_x [Yavaşlatılmış %K]

Buradaki HO_x ise x gün için hareketli ortalamayı ifade etmektedir.

Yorumlanması

Stochastic Osilatör, osilatörün hesaplanması için alınan süreye bağlı olarak kısa ya da orta vadeli alım satım osilatörü olarak kullanılabilir. Kısa vadeli Stochastic Osilatör ( mesela 5-25 günlük ) için, %K değerinin 3 gün olarak alınması tavsiye edilir.

Stochastic osilatör pek çok değişik şekilde yorumlanır. Bunlardan en çok bilinen üç yöntem:

1) Osilatör ( %K veya %D ) belli bir değerin ( mesela 20 ) altına düşüp, tekrar o değerin üstüne çıktığı zaman AL, ve osilatör belli bir değerin ( mesela 80 ) üstüne çıkıp, tekrar altına gerilediği zaman SAT. Bununla beraber, bu aşırı alım ve aşırı satım zeviyelerine göre işlem yapılmadan önce, başka indikatörler kullanılarak ( CMO gibi ) piyasanın yönsüz olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer bu göstergeler trendsiz bir piyasa olduğunu gösteriyorsa, o zaman bu yönsüz, yani sıkışık piyasada, stochastic osilatörünü aşırı alım- satım göstergesi olarak kullanmak en iyi sonucu verir. Eğer belirli bir trend varsa, o durumda trend yönünde giriş çıkış osilatörü olarak kullanılabilir.

2) % K çizgisi, % D çizgisini ( kesik çizgi ) yukarı doğru kestiğinde AL, % K çizgisi % D çizgisini aşağı doğru kesince SAT.

3) Uyumsuzlukları izlemek. Mesela fiyatlar yeni tepeler yaparken, Stokastik Osilatörü önceki tepelerini aşamıyorsa...

RSİ    İNDİKATÖRÜ ( GÜÇ)

Relatif Güç Endeksi en çok bilinen osilatörlerden biridir. İlk olarak J.Welles Wilder tarafından, Haziran 1978 tarihli Commodities ( Futures ) Magazine'deki bir makalede adı geçmiştir. Wilder'in " Technical Trading Systems" kitabında hesaplanması ve yorumlanması adım adım anlatılmıştır. Adının Relatif Güç Endeksi olmasının yarattığı yanlış anlamada olduğu gibi, iki ayrı hisse senedinin relatif gücünü değil, tek bir hisse senedinin kendi iç gücünü ifade eder. O nedenle "İç Güç Endeksi" demek, belki daha doğru bir tanımlama olur.

RSI'ın formülü oldukça basittir ancak ne olduğunu anlatmak için sayfalarca örnek vermek gerekir.

RSI formülü:

RSI=100-{100/[1+(U/D)]}

Burada;

U= Yukarı fiyat değişiminin ortalaması

D= Aşağı fiyat değişimini ortalaması

Yorumlanması

Wilder RSI'ı ortaya attığında 14 günlük RSI kullanılmasını önerdi ama, 9 günlük ve 25 günlük RSI'lar da oldukça yaygın olarak kullanılıyor. Çünkü, RSI hesaplamasında zaman periyodunu istediğiniz gibi değiştirebilirsiniz, hatta tecrübelerinizle en iyi çalışan zaman periyodunu seçmeniz tavsiye ediliyor. Sadece, baz alınan zaman ne kadar kısa olursa, indikatörün o kadar oynak olacağı akıldan çıkarılmamalıdır.

RSI 0 ile 100 arasında salınan bir fiyat izleme osilatörüdür.

RSI'ın genel kabul gören yorumlama yöntemlerinden biri, uyumsuzluklara bakmaktır. Fiyatlar yukarı giderken ve yeni zirveler yaparken, indikatörün önceki zirvelerini geçememesi bir uyumsuzluktur. Bu uyumsuzluk, güç kaybının ve bir geri dönüş olabileceğinin belirtisidir.

Tepeler ve Dipler:RSI genellikle 70'in üzerinde tepeler, 30'un altında dipler yapar ve bu tepe ve dipleri genellikle fiyatlardan daha erken yapar.

Formasyonlar: RSI grafiği üzerinde de, fiyat grafiğinde olduğu gibi formasyonlar oluşur ( omuz-baş-omuz veya takoz formasyonları gibi ). Bu formasyonlar bazen fiyat grafiği üzerinde belirgin olarak görülmeyebilir. Ama bu yanıltıcı olmamalı, indikatör grafiğinde oluşan formasyonlar da izlenip, dikkate alınmalıdır.

Hatalı Salınımlar: (destek / direnç ihlalleri veya kırılmaları olarak da bilinir.) Bu olay RSI önceki tepesini aştığı veya önceki dip noktasının altına düştüğü zamanlarda olabilir. Bir süre sonra, indikatör düzelir ve normal seyrine devam eder.

Destek ve Dİrençler: RSI grafiğinde de, destek ve direnç hatları oluşur hatta bazen direnç ve destekleri fiyat grafiğinden çok daha net gösterir.

Uyumsuzluk: Aşağıdaki grafik üzerinde gösterildiği gibi, hisse senedinde yeni tepe ( veya dip ) oluşurken, RSI indikatörü bu tepeyi ( veya dibi ) onaylamaz.

CCİ İNDİKATÖRÜ

Mal piyasaları için Donald Lambert tarafından geliştirilmiş olan CCI, hesaplanışındaki özellikler nedeniyle rahatlıkla hisse senedi piyasasına da uyarlanabilir. CCI için Lambert, 5 ile 25 günlük periyodların kullanılmasını önermektedir. Bir çok analist bu göstergeyi aşırı alım / aşırı satım bölgelerini gösteren osilatör olarak kullanır. Yatay gelişen trendlere çok daha iyi uyum sağlamaktadır. Kısa vadedeki trend değişikliklerini izleyen CCI, çok hareketli olup, küçük fiyat değişiklikleri bile göstergenin +100 veya -100 le sınırlanmış eksenlerinin dışına çıkmasına sebep olur. Göstergenin bu eksenleri tekrar aksi yönde kesmesi, trend değişikliğine işaret eder. Orta vadeli trend tespitinde, haftalık grafikler kullanılması daha uygundur.

CCI hesaplanırken hisse senedi fiyatının kendi istatistiksel ortalamasından aşağı veya yukarı ne kadar saptığı bulunur. CCI +100 ile -100 arasında bir değer alır. +100'ün üzerinde olması demek, kağıdın fiyatının anormal derecede yükselmiş olması, -100'un altında olması ise anormal derecede düşmüş olması demektir ( aşırı alım ve aşırı satım ).

CCI'nin hesaplanması biraz karışıktır:

FORMÜLÜ;

Ortalama fiyat - ortalama fiyatın hareketli ortalaması
= -----------------------------------------------------------------------------------
Sapma ortalaması x 0,015

Burada;

Ortalama fiyat: Günün en yükseği, en düşüğü ve kapanışının toplanıp, üçe bölünmesi ile elde edilir.
Sapma Ortlaması: Ortalama fiyat ile hareketli ortalamaların sapmasıdır.

Yorumlanması :

CCI'ın yorumlanmasında iki metod vardır.

Uyumsuzluklar: CCI'ın yorumlanmasında en çok kullanılan metod, fiyatlarla göstergenin uyumsuzluğunu izlemektir. Fiyatlar yeni bir zirve yaparken, CCI bir önceki tepe noktasını geçemiyor ve yeni bir zirve yapmıyorsa, bu hisse senedi fiyatlarında bir düzeltme olacağının işaretidir.

Aşırı alım/aşırı satım göstergesi olarak : CCI Genellikle +100, -100 arasında salınır. Bu aralığın dışına taştığı zaman, aşırı alım / aşırı satım durumu var demektir. CCI +100 den büyükken alım yapılmamalıdır.

ÖRNEK: